Wat is Safety (Functionele Veiligheid)?

Safety, ofwel functionele veiligheid, verwijst naar het vermogen van een systeem om veilig te functioneren in het geval van storingen, fouten of externe invloeden, zodat schade aan mens, machine of milieu wordt voorkomen. In Industriële Automatisering is safety een essentieel ontwerpprincipe dat vaak gebaseerd is op normen zoals ISO 13849-1 en IEC 61511.

In OT-omgevingen beschermt safety niet alleen personeel, maar ook productiecontinuïteit en bedrijfsimago.


🧠 Wat valt onder Safety?

AspectVoorbeelden
VeiligheidsfunctiesNoodstop, lichtschermen, snelheidsmonitoring
Veilige componentenSafety PLC, Veiligheidsrelais, gecertificeerde sensoren
RisicobeoordelingRI&E, HAZOP, LOPA, FMEA
Redundantie & foutdetectieDubbele circuits, bewaking op draadbreuk of kortsluiting
Functioneel ontwerpVeilig gedrag bij spanningsuitval, overdruk of overtemperatuur
Onderhoud & validatieFAT, SAT, testprocedures, intervaltesten

🔐 Safety vs Security

SafetySecurity
Bescherming tegen onbedoelde gevarenBescherming tegen opzettelijke aanvallen
Richt zich op fouten, falen en ongevallenRicht zich op datalekken, sabotage en spionage
Normen zoals ISO 13849, IEC 62061Normen zoals IEC 62443, ISO 27001
Evaluatie: SIL, PL, PFHdEvaluatie: Risicobeoordeling, SL

Goed ontworpen systemen houden rekening met beide: een kwetsbaar systeem kan veilig lijken, maar door een aanval alsnog gevaarlijk worden.


🔧 Belangrijke normen

NormToelichting
ISO 12100Grondslagen voor risicobeoordeling en risicoreductie
ISO 13849-1Veiligheidsgerelateerde besturingssystemen met PL (Performance Level)
IEC 61508Algemene norm voor functionele veiligheid (basis voor SIL)
IEC 61511Functionele veiligheid in de procesindustrie
IEC 62061Veiligheid van machinebesturing (SIL voor machines)
ISO 14119Interlocksystemen en vergrendeling
IEC 60204-1Elektrische veiligheid van machines
IEC 61439Veiligheid van laagspanningsverdelers

⚙️ Componenten voor functionele veiligheid

  • Safety PLC – Logica voor veiligheidsfuncties
  • Veiligheidsrelais – Hardwarematige onderbreking van noodcircuits
  • Noodstop – Directe machinedeactivatie bij gevaar
  • Interlock – Beperkt toegang of acties op basis van machinepositie
  • Veiligheidslichtschermen en -matten
  • Encoder/sensoren met foutdetectie
  • Redundante voedingen en communicatie (bv. PROFIsafe, CIP Safety)

✅ Best practices

ActieWaarom?
Risicobeoordeling voorafIdentificeer mogelijke gevaren en bepaal noodzakelijke beschermmaatregelen
Gebruik gecertificeerde componentenWaarborg conformiteit en betrouwbaarheid
Periodieke validatie & testZorg dat systemen nog steeds correct functioneren
Training en awarenessOperators herkennen gevaren en reageren correct
Koppel safety met SecurityVoorkom dat digitale aanvallen fysieke schade kunnen veroorzaken

📌 Samengevat

Safety is geen losstaand systeem, maar een integraal onderdeel van ontwerp, onderhoud en gedrag in OT. Functionele veiligheid beschermt mensen, processen en productie tegen gevolgen van fouten en storingen.