Wat is Safety (Functionele Veiligheid)?
Safety, ofwel functionele veiligheid, verwijst naar het vermogen van een systeem om veilig te functioneren in het geval van storingen, fouten of externe invloeden, zodat schade aan mens, machine of milieu wordt voorkomen. In Industriële Automatisering is safety een essentieel ontwerpprincipe dat vaak gebaseerd is op normen zoals ISO 13849-1 en IEC 61511.
In OT-omgevingen beschermt safety niet alleen personeel, maar ook productiecontinuïteit en bedrijfsimago.
🧠 Wat valt onder Safety?
Aspect | Voorbeelden |
---|---|
Veiligheidsfuncties | Noodstop, lichtschermen, snelheidsmonitoring |
Veilige componenten | Safety PLC, Veiligheidsrelais, gecertificeerde sensoren |
Risicobeoordeling | RI&E, HAZOP, LOPA, FMEA |
Redundantie & foutdetectie | Dubbele circuits, bewaking op draadbreuk of kortsluiting |
Functioneel ontwerp | Veilig gedrag bij spanningsuitval, overdruk of overtemperatuur |
Onderhoud & validatie | FAT, SAT, testprocedures, intervaltesten |
🔐 Safety vs Security
Safety | Security |
---|---|
Bescherming tegen onbedoelde gevaren | Bescherming tegen opzettelijke aanvallen |
Richt zich op fouten, falen en ongevallen | Richt zich op datalekken, sabotage en spionage |
Normen zoals ISO 13849, IEC 62061 | Normen zoals IEC 62443, ISO 27001 |
Evaluatie: SIL, PL, PFHd | Evaluatie: Risicobeoordeling, SL |
Goed ontworpen systemen houden rekening met beide: een kwetsbaar systeem kan veilig lijken, maar door een aanval alsnog gevaarlijk worden.
🔧 Belangrijke normen
Norm | Toelichting |
---|---|
ISO 12100 | Grondslagen voor risicobeoordeling en risicoreductie |
ISO 13849-1 | Veiligheidsgerelateerde besturingssystemen met PL (Performance Level) |
IEC 61508 | Algemene norm voor functionele veiligheid (basis voor SIL) |
IEC 61511 | Functionele veiligheid in de procesindustrie |
IEC 62061 | Veiligheid van machinebesturing (SIL voor machines) |
ISO 14119 | Interlocksystemen en vergrendeling |
IEC 60204-1 | Elektrische veiligheid van machines |
IEC 61439 | Veiligheid van laagspanningsverdelers |
⚙️ Componenten voor functionele veiligheid
- Safety PLC – Logica voor veiligheidsfuncties
- Veiligheidsrelais – Hardwarematige onderbreking van noodcircuits
- Noodstop – Directe machinedeactivatie bij gevaar
- Interlock – Beperkt toegang of acties op basis van machinepositie
- Veiligheidslichtschermen en -matten
- Encoder/sensoren met foutdetectie
- Redundante voedingen en communicatie (bv. PROFIsafe, CIP Safety)
✅ Best practices
Actie | Waarom? |
---|---|
Risicobeoordeling vooraf | Identificeer mogelijke gevaren en bepaal noodzakelijke beschermmaatregelen |
Gebruik gecertificeerde componenten | Waarborg conformiteit en betrouwbaarheid |
Periodieke validatie & test | Zorg dat systemen nog steeds correct functioneren |
Training en awareness | Operators herkennen gevaren en reageren correct |
Koppel safety met Security | Voorkom dat digitale aanvallen fysieke schade kunnen veroorzaken |
📌 Samengevat
Safety is geen losstaand systeem, maar een integraal onderdeel van ontwerp, onderhoud en gedrag in OT. Functionele veiligheid beschermt mensen, processen en productie tegen gevolgen van fouten en storingen.