Wat is ISO 14119?
ISO 14119 is de internationale norm voor het toepassen van vergrendelingsinrichtingen (interlocks) op beweegbare afschermingen van machines. De norm behandelt het ontwerp, selectie en gebruik van veiligheidsschakelaars, zoals deurvergrendelingen en afschermingsdetectie.
In OT-omgevingen helpt ISO 14119 bij het correct toepassen van interlocks op kappen, deuren en luiken van machines, zodat toegang tot gevaarlijke delen alleen onder veilige omstandigheden mogelijk is.
🧠 Doel van ISO 14119
- Voorkomen van toegang tot gevaarlijke zones tijdens werking
- Correct gebruik van mechanische of elektrische vergrendeling
- Weerstand tegen manipulatie of overbrugging
- Selectie van geschikte technologie per toepassing
- Ondersteuning bij CE-markering (Machinerichtlijn)
🔧 Soorten vergrendelingsinrichtingen (typologie)
| Type | Beschrijving |
|---|---|
| Type 1 | Mechanisch – direct bediend door afscherming (bv. tongschakelaar) |
| Type 2 | Mechanisch – indirect (bv. via pin of hefboom) |
| Type 3 | Niet-contact – magnetisch of RFID, gecodeerde actuator |
| Type 4 | Niet-contact – met gecodeerde en diagnose-capabele elektronica |
Type 3 en 4 bieden hogere beveiliging tegen manipulatie en worden vaak gebruikt bij PL d/e toepassingen volgens ISO 13849-1.
🔐 Manipulatiebestendigheid
ISO 14119 eist dat vergrendelingen:
- Niet eenvoudig te omzeilen zijn (bv. met losse magneet of tweede actuator)
- Fysiek onbereikbaar of niet-vervangbaar zijn zonder gereedschap
- Worden geplaatst op posities waar ze niet kunnen worden opengehouden in werking
- Bij voorkeur gecodeerd zijn (mechanisch of elektronisch) voor hogere veiligheid
De manipulatie-index wordt bepaald aan de hand van fysieke uitvoering, codering en plaatsing.
✅ Eisen aan veiligheid en integratie
| Ontwerpeis | Toelichting |
|---|---|
| Positieve opening | Contact opent bij mechanische scheiding – voorkomt “plakken” |
| Foutdetectie | Detectie van losse actuator of defect contact vereist bij PL d/e |
| Vergrendeld vs. niet-vergrendeld | Sommige toepassingen vereisen vergrendeling tot veilige toestand |
| Diagnosefunctie | Bij geavanceerde interlocks zoals type 4 is terugkoppeling vereist |
🔁 Koppeling met andere normen
| Norm | Relatie tot ISO 14119 |
|---|---|
| ISO 13849-1 | Bepaalt de benodigde PL (Performance Level) voor de toepassing |
| IEC 62061 | Alternatieve SIL-benadering van functionele veiligheid |
| IEC 60204-1 | Algemene elektrische vereisten voor machines |
| ISO 12100 | Risicobeoordeling bepaalt of een interlock vereist is |
| Machinerichtlijn | ISO 14119 is geharmoniseerd en ondersteunt CE-conformiteit |
⚠️ Veelgemaakte fouten in de praktijk
- Interlocks die eenvoudig te overbruggen zijn (bv. met losse schroevendraaier)
- Geen positieve opening aanwezig – contact kan blijven plakken in gesloten stand
- Geen terugmelding van status bij digitale interlocks
- Verkeerde keuze van type (bv. type 1 toegepast waar type 3 vereist is)
- Geen validering van het vereiste PL of SIL-niveau
📌 Samengevat
ISO 14119 regelt hoe en wanneer vergrendelingsinrichtingen toegepast moeten worden. In OT-systemen is dit essentieel voor veilige toegang tot machines, bescherming van personeel en CE-Compliance.