Wat is een Veiligheidsrelais?
Een veiligheidsrelais is een speciaal ontworpen Relais dat veiligheidsfuncties bewaakt en schakelt binnen industriële machines en installaties. Het vormt een kritieke schakel in de functionele veiligheid en zorgt ervoor dat machines direct en betrouwbaar stoppen bij een gevaarlijke situatie.
Veiligheidsrelais worden toegepast om te voldoen aan normen zoals NEN-EN-ISO 13849 en SIL (IEC 62061) binnen de context van de Machinerichtlijn.
🧠 Hoe werkt een veiligheidsrelais?
- Ingangssignalen ontvangen
- Van veiligheidssensoren, noodstopknoppen, lichtschermen, deurcontacten
- Controle van schakeling
- Detecteert fouten zoals kortsluiting, draadbreuk of manipulatie
- Voert zelfdiagnoses uit
- Veilige uitschakeling uitvoeren
- Stuurt actuatoren aan: relais verbreekt voeding naar motoren of aandrijvingen
- Herstart is pas mogelijk na herstel én reset
Veel veiligheidsrelais zijn voorzien van gedwongen geleide contacten (mechanisch gekoppeld), waardoor contactstatus gegarandeerd veilig is.
🏭 Toepassing in industriële automatisering
- Besturingskasten en MCC voor machines, transportbanden en robots
- Machines met Noodstop, hekschakelaars of lichtschermen
- Alternatief voor eenvoudige Safety PLC-toepassingen
- Oplossing voor stand-alone veiligheidstoepassingen (bijv. in retrofit)
Voorbeelden:
- Stoppen van een pers bij openen van beschermhek
- Voorkomen van herstart zonder manuele bevestiging
- Redundante bewaking van noodstopschakelingen
🔍 Veiligheidsrelais vs. standaard relais
| Kenmerk | Veiligheidsrelais | Standaard relais |
|---|---|---|
| Foutdetectie | Ja (kortsluiting, draadbreuk) | Nee |
| Gedwongen geleide contacten | Ja | Nee |
| Toepassing | Veiligheidsfuncties (PL/SIL) | Algemeen schakelen |
| Reset vereist | Ja – handmatig of automatisch | Nee |
| Naleving normen | ISO 13849, SIL, Machinerichtlijn | Niet van toepassing |
🔐 Beveiligingsaspecten
- Onderdeel van een veiligheidsfunctie conform PL of SIL
- Redundantie en fouttolerantie via interne logica en hardware
- Reset- en testmogelijkheden voorkomen ongecontroleerde herstart
- Periodieke validatie vereist binnen RI&E, Werkvergunning of Audit
- Kan gecombineerd worden met Lock-out Tag-out tijdens onderhoudswerkzaamheden
Bij verkeerde bekabeling of onjuist gebruik vervalt de veiligheidsfunctie.
📌 Samengevat
Een veiligheidsrelais is een essentieel en betrouwbaar component voor het veilig schakelen van machines in noodsituaties. Het waarborgt de integriteit van veiligheidsfuncties en ondersteunt naleving van normen zoals ISO 13849.