Wat is Fail-safe?
Een Fail-safe is een ontwerpprincipe waarbij een systeem zodanig is gebouwd dat het bij een storing of fout automatisch overschakelt naar een veilige toestand om schade, gevaar of escalatie te voorkomen.
Het uitgangspunt is: als er iets misgaat, moet het systeem veilig falen — zelfs als dat betekent dat het proces tijdelijk stopt.
🧠 Voorbeeldsituaties
| Toepassing | Fail-safe gedrag |
|---|---|
| Pneumatisch ventiel | Gaat automatisch dicht bij stroom- of luchtdrukverlies |
| Liftinstallatie | Komt tot stilstand en opent de deuren op de dichtstbijzijnde verdieping |
| PLC/controller storing | Zet outputs naar veilige status of stopt proceslogica |
| Safety PLC met fout | Activeert systeemstop of stuurt alarm naar SIS |
| Koelinstallatie storing | Start back-up ventilatie of schakelt apparatuur uit |
⚙️ Belangrijke kenmerken
- Passieve veiligheid: bij uitval automatisch veilig
- Vaste of configureerbare fail-safe standen van outputs
- Onderdeel van Functional Safety en SIL-concepten
- Wordt vaak gecombineerd met Redundantie of Interlocks
🧪 Fail-safe vs. Failsafe
In technische context betekent Fail-safe specifiek een ontwerp dat veiligheid garandeert bij falen. De term is dus niet hetzelfde als betrouwbaar of storingsvrij.
🆚 Vergelijking met andere principes
| Term | Doel bij storing |
|---|---|
| Fail-safe | Systeem schakelt naar veilige toestand |
| Fail-secure | Systeem blijft gesloten of geblokkeerd bij storing |
| High Availability | Systeem blijft beschikbaar via Redundantie |
✅ Toepassing in industriële omgevingen
- SCADA- en PLC-programma’s hebben vaak specifieke fail-safe logica
- In SIS (Safety Instrumented Systems) is fail-safe een verplichte ontwerpfilosofie
- HMI-meldingen bij fail-safe acties zijn cruciaal voor operatorinterventie
- Kritieke outputs (zoals noodkleppen of alarmering) moeten fail-safe zijn geconfigureerd
📌 Samengevat
Fail-safe betekent: bij een storing gaat het systeem automatisch naar een toestand waarin mensen, machines en processen beschermd blijven. Het is een fundamenteel concept in Process Safety, SIL, en Industriële Automatisering.