Wat is Lock-out Tag-out (LOTO)?
Lock-out Tag-out (LOTO) is een veiligheidsprocedure die ervoor zorgt dat machines en installaties veilig spanningsloos zijn gemaakt voordat er onderhoud of reparatie wordt uitgevoerd. LOTO voorkomt dat energie (elektrisch, mechanisch, hydraulisch, etc.) onbedoeld wordt ingeschakeld, waardoor ernstig letsel of schade kan worden voorkomen.
LOTO is verplicht in veel industriële omgevingen volgens de Arbowet, NEN 3140, en internationale veiligheidsnormen zoals ISO 45001 en OSHA 1910.147.
🧠 Hoe werkt Lock-out Tag-out?
- Voorbereiding
- Identificeer alle energiebronnen van de installatie
- Informeer betrokkenen (operatoren, technici)
- Uitschakeling en isolatie
- Schakel stroom uit via hoofdschakelaar, zekering, klep of kraan
- Zet energie op nul: elektrisch, pneumatisch, hydraulisch, thermisch
- Lock-out
- Fysieke vergrendeling van de energiebron met een slot
- Alleen de verantwoordelijke technicus heeft de sleutel
- Tag-out
- Bevestigen van een waarschuwingslabel (wie, wat, wanneer, waarom)
- Duidelijke signalering dat de installatie niet mag worden ingeschakeld
- Controle en test
- Verifiëren dat er geen energie aanwezig is (meting, drukcontrole)
- Proefstart uitvoeren (indien van toepassing)
- Herinschakeling
- Na voltooiing: slot en tag verwijderen door de oorspronkelijke gebruiker
- Informeren van betrokkenen en herstart volgens procedure
Elke lock-outpunt moet zijn opgenomen in een LOTO-plan of werkinstructie.
🏭 Toepassing in industriële omgevingen
- Onderhoud aan Besturingskast, MCC, PLC, Motorstarter
- Vervanging van sensoren, actuatoren, pompen, motoren
- Installatiewerkzaamheden, inspecties, reiniging
- Werken in de buurt van bewegende delen of elektrische circuits
Typische locaties:
- Chemische fabrieken, voedingsindustrie, logistiek, energiecentrales
- Gebruikt bij Werkvergunning, NEN 3140, Incident Management
🔍 LOTO vs. andere veiligheidsmaatregelen
| Maatregel | Wat doet het? | Beheersniveau |
|---|---|---|
| LOTO | Voorkomt onbedoelde inschakeling | Technisch en organisatorisch |
| Noodstop | Stopt installatie bij calamiteit | Operationeel |
| Toegangssysteem | Beheert wie waar toegang heeft | Preventief |
| Werkvergunning | Toestemming en controle voor werkzaamheden | Organisatorisch |
🔐 Beveiligingsaspecten
- Fysiek vergrendelen van energiepunten
- Persoonlijke LOTO-sloten → elke medewerker zijn eigen sleutel
- Geen herstart mogelijk zonder juiste autorisatie
- Verplichte opleiding en training voor technici (conform NEN 3140)
- Documentatie van procedures en risicobeoordeling
Fouten in LOTO kunnen leiden tot ernstig letsel of dodelijke ongevallen.
📌 Samengevat
Lock-out Tag-out is een cruciale veiligheidsprocedure voor het spanningsloos en risicoloos uitvoeren van onderhoud aan industriële installaties. Het combineert fysieke vergrendeling met duidelijke signalering om menselijke fouten en energierisico’s te voorkomen.