Wat is een Relais?
Een relais is een elektromechanisch of elektronisch schakelingselement dat met een klein elektrisch signaal een grotere stroom of spanning kan schakelen. In Industriële Automatisering wordt het relais gebruikt om besturingssignalen te isoleren, versterken of logisch te verwerken.
Relais zijn onmisbaar in schakelkasten, besturingspanelen en machineveiligheid, zowel als basiscomponent als in speciale uitvoeringen zoals Veiligheidsrelais.
🧠 Hoe werkt een relais?
- Stuurstroom schakelt spoel
- Een laagspanningssignaal (bijv. 24V DC) activeert een magneetspoel
- Hierdoor beweegt een interne schakelarm (analoog aan een schakelaar)
- Hoofdcontacten schakelen vermogen
- De contacten verbinden of verbreken het vermogenstraject
- Toepasbaar voor AC- of DC-belastingen
- Contacttypes
- NO (Normally Open) → sluit bij bekrachtiging
- NC (Normally Closed) → opent bij bekrachtiging
- Wisselcontact (NO + NC in één)
Relais zorgen voor elektrische scheiding tussen de stuurkring (laagvermogen) en de vermogenskring (hoogvermogen).
🏭 Toepassing in industriële automatisering
- Aansturing van actuatoren (motoren, kleppen, lampen)
- Koppelrelais tussen PLC-uitgang en veldapparatuur
- Tijdrelais voor vertraging of pulsgedrag
- Bewakingsrelais voor stroom, spanning, temperatuur of niveau
- Veiligheidsrelais voor noodstop-, hek- of lichtschermtoepassingen
Gebruikt in:
- Besturingskast, MCC, paneelbouw
- Machines, transportsystemen, procesinstallaties
🔍 Soorten relais
| Type | Toepassing |
|---|---|
| Elektromechanisch | Standaard industrieel relais (klikgeluid) |
| Solid State Relais (SSR) | Geluidloos, slijtvast, sneller schakelen |
| Veiligheidsrelais | Gecertificeerd voor veilige uitschakeling |
| Tijdrelais | Schakelt na ingestelde vertraging |
| Bewakingsrelais | Voor bescherming bij afwijkingen in waarden |
SSR’s hebben geen bewegende delen en zijn ideaal bij veelvuldig schakelen.
🔐 Beveiligingsaspecten
- Gebruik gedwongen geleide contacten bij veiligheidskritische functies
- Vermijd overbelasting en selecteer correcte contactvermogens
- Zorg voor blusdiodes bij inductieve DC-belastingen
- Beveilig stuur- en vermogenszijde met Zekeringen of Automaat
- Integreer in Lock-out Tag-out-procedures en Werkvergunningen bij werkzaamheden
In veiligheidsfuncties (bijv. noodstop) altijd gebruik maken van gecertificeerde Veiligheidsrelais of Safety PLC.
📌 Samengevat
Een relais is een veelzijdig schakelelement dat onmisbaar is in de industriële elektrotechniek. Of het nu gaat om eenvoudige aansturing of kritieke veiligheidstoepassingen: de juiste relaisselectie is essentieel.