Wat is NEN-EN-ISO 13849?
NEN-EN-ISO 13849 is een internationale norm voor de functionele veiligheid van besturingssystemen van machines. De norm helpt bij het ontwerpen en beoordelen van veiligheidsfuncties, zoals Noodstop, lichtschermen of hekdetectie, en bepaalt de vereiste Performance Level (PL) op basis van risico.
De norm is cruciaal voor naleving van de Machinerichtlijn en vormt samen met SIL (IEC 62061) de basis voor machineveiligheid in de industrie.
🧠 Wat regelt ISO 13849?
- Risicobeoordeling van de machine
- Bepalen van risico’s op basis van ernst, blootstelling en vermijdbaarheid
- Gebruik van een risicografiek om het vereiste Performance Level (PLr) vast te stellen
- Ontwerp van veiligheidsfuncties
- Hardware en software die gevaren voorkomen of beperken
- Voorbeeld: noodstop schakelt veilig alle bewegingen uit
- Beoordeling van het Performance Level (PL)
- Op basis van:
- Betrouwbaarheid van componenten (MTTFd)
- Diagnosegraad (DC)
- Structuur en foutdetectie (Category)
- Tolerantie tegen gemeenschappelijke fouten (CCF)
- Validatie en documentatie
- Analyse, berekening en test van de veiligheidsfunctie
- Verificatie dat de PLr is bereikt
Veel gebruikt in combinatie met Safety PLC, Relais, Sensoren en Actuatoren.
🏭 Toepassing in industriële automatisering
- Machines met bewegende delen, transportbanden, persen, verpakkingslijnen
- Besturingskasten met geïntegreerde noodstop, lichtschermen, deurvergrendelingen
- PLC-besturing met veiligheidsfuncties
- Mechanische of elektrische vergrendelingen
- Hekdetectie, tweehandsbediening, snelheidsbewaking
ISO 13849 stelt eisen aan hardware, software, ontwerp én levensduur van veiligheidscomponenten.
🔍 PL-niveaus uitgelegd
| PL | Betekenis | Toepassing |
|---|---|---|
| a | Zeer laag – basisveiligheid | Geen risico op ernstig letsel |
| b | Laag | Lichte gevaren |
| c | Gemiddeld | Bewegende delen, klemgevaar |
| d | Hoog | Drukkende machines, robots |
| e | Zeer hoog – kritisch | Persen, zagen, dodelijke risico’s |
De PLr is het minimum vereiste niveau per veiligheidsfunctie, te bepalen via een risicografiek.
🔐 Beveiligingsaspecten
- Safety PLC of Veiligheidsrelais met redundante circuits
- Lock-out Tag-out- en Werkvergunning-procedures ondersteunen onderhoud aan PL-voorzieningen
- Foutdetectie en diagnose (bijv. door testpulsen)
- Integratie van veiligheidscomponenten met gecertificeerde PBM
- Validatie en periodieke controle vereist (bijv. tijdens RI&E of Audit)
Componenten moeten CE-gecertificeerd en geschikt zijn voor gebruik in PL-toepassingen.
📌 Samengevat
NEN-EN-ISO 13849 stelt eisen aan de ontwerp- en prestatie-eigenschappen van machineveiligheidssystemen. De norm bepaalt welke maatregelen nodig zijn om machines veilig te laten functioneren bij normaal gebruik én storing.