Wat is Risicomanagement?
Risicomanagement is het proces waarbij organisaties systematisch risico’s identificeren, analyseren, evalueren en beheersen.
Het doel is om de impact van onzekerheden op doelstellingen te minimaliseren — zowel in processen, informatie, systemen als mensen.
Goed risicomanagement stelt organisaties in staat om verantwoorde keuzes te maken over preventie, mitigatie en acceptatie.
🧠 Waarom risicomanagement?
| Doel | Toelichting |
|---|---|
| Continuïteit waarborgen | Voorkomen dat kritieke processen uitvallen |
| Veiligheid en betrouwbaarheid | Fouten, aanvallen of incidenten vroegtijdig signaleren en beheersen |
| Wet- en regelgeving naleven | Denk aan BIO, AVG, IEC 62443, ISO 27001 |
| Informatiegestuurd sturen | Prioriteit geven aan risico’s die er echt toe doen |
| Basis voor Beveiligingsbeleid | Richt maatregelen, budget en beleid in op basis van risico’s |
🔄 De risicomanagementcyclus
-
Identificeren
- Welke risico’s zijn er binnen processen, systemen of ketens?
-
Analyseren
- Wat is de kans en impact (financieel, operationeel, juridisch, reputatie)?
-
Beoordelen / classificeren
- Welke risico’s zijn acceptabel, welke vragen om actie?
-
Beheersen
- Preventieve of reactieve maatregelen nemen: techniek, processen, mensen
-
Monitoren en bijstellen
- Zijn maatregelen effectief? Zijn er nieuwe risico’s?
Deze cyclus sluit aan op ISO 31000 en wordt toegepast in o.a. BIO, NORA en ISO 27005.
🧩 Typen risico’s
| Risicotype | Voorbeelden |
|---|---|
| Technisch | Verouderde software, kwetsbaarheden, zwakke wachtwoorden |
| Organisatorisch | Onvoldoende bewustzijn, gebrekkige verantwoordelijkheden |
| Juridisch/compliance | Overtreden van AVG, meldplicht datalekken |
| Fysiek | Brand, water, toegang tot gebouwen en installaties |
| Sociaal/maatschappelijk | Reputatieschade, datalek bij burgers of klanten |
| OT-specifiek | Uitval van SCADA, verkeerde PLC-programma’s, verstoringen in productie |
🏭 Risicomanagement in OT-context
Binnen Operationele Technologie (OT) gelden aanvullende eisen:
| Specifiek OT-risico | Gevolg |
|---|---|
| Verouderde firmware | Onbekende kwetsbaarheden, moeilijk te patchen |
| Fysieke sabotage of toegang | Onbevoegde toegang tot veldkasten of installaties |
| Ontbrekende monitoring | Aanvallen of storingen blijven onopgemerkt |
| IT-OT-integratie zonder beveiliging | Malwareverspreiding, datalekken, productie-uitval |
Risicomanagement in OT vereist aandacht voor beschikbaarheid, naast vertrouwelijkheid en integriteit.
📋 Relatie met andere kaders en plannen
| Plan/kader | Relatie met risicomanagement |
|---|---|
| Beveiligingsbeleid | Bouwt voort op risicoanalyse en classificatie |
| Incident Response Plan | Reageert op geïdentificeerde risico’s die realiteit zijn geworden |
| Continuïteitsbeheer | Mitigeert gevolgen van risico’s die zich voordoen |
| Cyberverzekering | Financiële afdekking van restrisico’s |
| BIO | Verplicht risicomanagement voor overheidsinstanties |
| IEC 62443 | OT-gericht kader voor risicozones, dreigingen en tegenmaatregelen |
✅ Best practices
- Gebruik een risicoregister en houd dit actueel
- Hanteer een eenduidige classificatiematrix (bijv. 5x5 kans x impact)
- Betrek IT én OT bij risicoanalyses
- Maak risico’s bespreekbaar: veiligheidscultuur begint bij bewustzijn
- Combineer kwantitatieve en kwalitatieve analyses waar mogelijk
📌 Samengevat
Risicomanagement is de basis onder een veilige, betrouwbare en veerkrachtige organisatie.
Zonder structurele risicoanalyse werk je blind — zeker in complexe IT- en OT-omgevingen.