Wat is NORA?
NORA staat voor Nederlandse Overheid Referentie Architectuur. Het is een landelijke referentiearchitectuur die richting geeft aan de digitale inrichting van overheidsorganisaties, zodat deze onderling kunnen samenwerken, gegevens kunnen uitwisselen en dienstverlening efficiënt en betrouwbaar kunnen leveren.
NORA biedt het gemeenschappelijke raamwerk waarbinnen alle overheidsarchitecturen (zoals GEMMA, WILMA, MARIJ) samenkomen.
🧠 Doel van NORA
- Samenhang creëren tussen overheidsdomeinen, diensten en systemen
- Hergebruik van oplossingen en standaarden stimuleren
- Beleidsdoelen en wetgeving vertalen naar technische en organisatorische eisen
- Interoperabiliteit bevorderen tussen organisaties, ketens en systemen
🧱 Opbouw van NORA
NORA bestaat uit verschillende lagen en bouwstenen:
| Architectuurlaag | Inhoud |
|---|---|
| Principes | Universele uitgangspunten zoals “vraaggericht”, “veilig”, “herbruikbaar” |
| Modellen | Begrippenkaders, architectuurmodellen, referentiemodellen |
| Bouwstenen | Herbruikbare componenten: authenticatie, logging, gegevensdiensten |
| Toepassingen | Doorvertaling naar domeinen zoals zorg, gemeenten, waterschappen |
🔁 Relatie tot andere architecturen
| Architectuur | Toelichting |
|---|---|
| GEMMA | Gemeentelijke invulling van NORA |
| WILMA | Waterschapsvariant gebaseerd op NORA |
| MARIJ | Rijksbrede invulling van NORA |
| PETRA | Provinciale variant van de NORA |
NORA vormt de moederarchitectuur — sectorale en domeinspecifieke architecturen bouwen hierop voort.
🔐 NORA en informatiebeveiliging
NORA ondersteunt informatieveiligheid door o.a.:
- Koppeling met de BIO (Baseline Informatiebeveiliging Overheid)
- Ondersteuning van Security by Design
- Structuur voor toepassing van standaarden als ZTC, Digikoppeling, PKIoverheid
NORA maakt expliciet hoe publieke diensten veilig, betrouwbaar en rechtmatig aangeboden kunnen worden.
🏭 NORA en OT (Operationele Technologie)
Hoewel NORA primair gericht is op IT binnen de overheid, wint de koppeling met OT terrein. Denk aan:
- Smart City-toepassingen (verkeerslichten, sensoren, camera’s)
- Waterbeheer met embedded systemen en SCADA-integratie
- Koppeling van OT-data aan gemeentelijke IT-platforms of data lakes
| Uitdaging | NORA-ondersteuning |
|---|---|
| OT-beveiliging | BIO toepasbaar op OT + architectuurprincipes zoals ‘veilig vanaf ontwerp’ |
| IT-OT interoperabiliteit | Beschrijven van koppelvlakken, gegevensstromen en verantwoordelijkheden |
| Uniform gegevensgebruik | Gebruik van GEMMA/NORA-informatiemodellen in OT/IoT-context |
📌 Samengevat
NORA is de ruggengraat voor digitale samenwerking binnen de Nederlandse overheid. Door principes, modellen en bouwstenen te bieden, maakt NORA het mogelijk om ook IT en OT verantwoord met elkaar te verbinden, binnen een bestuurlijke en juridische context.