Wat is Identiteitsbeheer?
Identiteitsbeheer (Identity Management, IdM) is het proces waarmee organisaties digitale identiteiten van gebruikers en systemen beheren gedurende hun hele levenscyclus: van aanmaken, wijzigen en gebruiken tot verwijderen.
Identiteitsbeheer zorgt dat alleen bevoegde personen toegang hebben tot informatie en systemen — en dat dit controleerbaar en beheersbaar gebeurt.
🧠 Waarom is identiteitsbeheer belangrijk?
| Reden | Toelichting |
|---|---|
| Beveiliging | Voorkomt ongeautoriseerde toegang tot systemen en data |
| Compliance | Voldoen aan eisen uit BIO, AVG, ISO 27001 |
| Traceerbaarheid | Elke actie is herleidbaar naar een individuele gebruiker |
| Efficiëntie | Gebruikers krijgen direct de juiste toegang bij indiensttreding |
| Risicobeheersing | Minimaliseert risico op misbruik van rechten of accounts |
🔁 Levenscyclus van een identiteit
-
Aanmaken (provisioning)
– Identiteit wordt aangemaakt bij indiensttreding of onboarding -
Wijzigen
– Rollen of afdelingen wijzigen, wat leidt tot aangepaste rechten -
Toegang geven/afnemen
– Rechten toekennen op basis van functie of noodzaak (need-to-know) -
Deactiveren/verwijderen
– Bij uitdiensttreding, projectafsluiting of afwijkend gedrag
Deze cyclus wordt vaak geautomatiseerd via een Identity & Access Management (IAM)-systeem.
🛠 Elementen van identiteitsbeheer
| Component | Beschrijving |
|---|---|
| Digitale identiteit | Uniek account gekoppeld aan persoon, systeem of rol |
| Authenticatie | Bevestiging van identiteit (wachtwoord, token, biometrie) |
| Autorisatie | Wat mag iemand doen? Zie ook Toegangsbeheer |
| Rollen & groepen | Structureren van toegang op basis van functie of profiel |
| Logging & auditing | Inzicht in wie, wanneer, wat gedaan heeft |
| Self-service portals | Gebruikers kunnen wachtwoorden resetten of toegang aanvragen |
🔐 Koppeling met beveiliging
| Beveiligingsprincipe | Toepassing binnen identiteitsbeheer |
|---|---|
| Security by Design | IdM moet vanaf ontwerp geïntegreerd zijn in processen en systemen |
| Least Privilege | Gebruikers krijgen alleen de minimale benodigde rechten |
| Zero Trust | Authenticatie en autorisatie worden per sessie en context herbeoordeeld |
| Multifactor Authenticatie | Extra beveiliging door tweede factor bij login |
| Beveiligingsbeleid | Beleid bepaalt eisen aan wachtwoorden, rollen, logging |
🏭 Identiteitsbeheer in OT-omgevingen
In OT (Operationele Technologie) is identiteitsbeheer vaak minder ontwikkeld, maar essentieel:
| OT-specifiek aspect | Beheerpunt |
|---|---|
| Toegang tot SCADA-systemen | Gebaseerd op persoonlijke logins, geen gedeelde accounts |
| Engineering stations / PLC’s | Gescheiden accounts voor programmeurs en operators |
| Fysieke toegang tot installaties | Integratie van badge-systemen of biometrie in toegangsbeheer |
| Legacy systemen | Vaak beperkt IdM: compenseer met netwerksegmentatie en logging |
Identiteitsbeheer in OT is een voorwaarde voor IEC 62443-compliance en risicobeheersing.
🔗 Relatie tot andere onderwerpen
| Gerelateerd concept | Relevantie voor identiteitsbeheer |
|---|---|
| Toegangsbeheer | IdM levert input: wie krijgt welke toegang? |
| Governance | Bepaalt wie mag beslissen over identiteits- en toegangsstructuur |
| Incident Response Plan | Identiteitslogs zijn cruciaal bij onderzoek naar incidenten |
| Continuïteitsbeheer | Procedures voor toegang in crisissituaties |
✅ Best practices
- Automatiseer waar mogelijk (IAM-tools)
- Gebruik unieke, persoonlijke accounts — nooit gedeeld
- Integreer HR-systemen met je IdM-proces (aan/uit-dienst)
- Implementeer rolgebaseerde toegang (RBAC of ABAC)
- Voer periodieke herbeoordeling van toegangsrechten uit (recertificering)
📌 Samengevat
Identiteitsbeheer is de basis van toegangscontrole en informatiebeveiliging.
Zonder goed ingericht identiteitsbeheer ontstaat schaduwtoegang, oncontroleerbaarheid en risico op misbruik — zeker in complexe IT- én OT-omgevingen.